Samen Beslissen over een behandeling staat hoog op de agenda. Projecten en programma’s om Samen Beslissen in te voeren, volgen elkaar op. Het doel is zorg te bieden die aansluit bij de wensen en het leven van de individuele patiënt. Toch valt er nog een wereld te winnen. Uit onze meldactie (2017) bleek dat de helft van de besluiten nog niet samen werd genomen.
Als patiëntenorganisatie ken je als geen ander de wensen en behoeften van de patiënt en kun je een zinvolle rol vervullen bij het invoeren van Samen Beslissen in de zorg. Maar hoe raak je bij de implementatie betrokken, zodat daarmee de zorg voor je achterban echt verbetert? En hoe kun je patiënten zo ondersteunen dat ze in de spreekkamer kunnen en durven meebeslissen? Want dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan.
Wat is samen beslissen?
Het betekent dat patiënten en zorgverleners in de spreekkamer samen beslissen over de beste en meest passende behandeling voor die ene patiënt. Dat gebeurt op basis van zijn persoonlijke situatie en voorkeuren. Hoe ziet het leven van de patiënt eruit, wat zijn belangrijke dingen voor hem (werken, sporten, pianospelen, voor de kinderen zorgen, tuinieren) en wat wil hij met de behandeling bereiken (minder vermoeid zijn, geen pijn meer hebben, langer leven, goed kunnen slapen etc.)? De zorgverlener en patiënt bespreken vervolgens met welke behandelingen de patiënt dat kan bereiken en wat de voordelen en nadelen van die verschillende behandelingen zijn. Ook is er altijd de keuze om (nog) niet te behandelen. Dit proces kan worden ondersteund met keuzehulpen en/of consultkaarten.
Eigen deskundigheid
De inbreng van de arts én van de patiënt zijn allebei nodig, want ze hebben elk hun eigen expertise. De arts heeft kennis over de ziekte en de patiënt over zijn leven. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de arts vaak niet goed kan inschatten welke keuze een patiënt zal maken.
Vier stappen
Een goed beslisproces bestaat uit vier stappen:
- De arts maakt de patiënt duidelijk dat er verschillende behandelmogelijkheden zijn en dat de patiënt iets te kiezen heeft. Zijn persoonlijke voorkeuren en wensen zijn daarbij van belang.
- De arts vertelt wat de behandelmogelijkheden zijn, wat ze inhouden en wat de voor- en nadelen ervan zijn. Daarbij kan hij een consultkaart gebruiken.
- Samen onderzoeken arts en patiënt wat belangrijk is in het leven van de patiënt en welke gevolgen een behandeling daarvoor zou kunnen hebben.
- Arts en patiënt wegen af wat voor de patiënt de beste keuze zou zijn. De conclusie kan ook zijn dat de patiënt er nog niet aan toe is om te beslissen.
Bron: Samen Beslissen. Een handreiking voor patiëntbelangenbehartigers, NFK.
Keuzehulpen helpen zorgverleners en patiënten om samen de juiste behandeling te kiezen. Een goede keuzehulp geeft betrouwbare medische informatie over behandelingen én sluit aan bij de behoefte van de patiënt, maar geeft geen behandeladvies. Een keuzehulp helpt patiënten ook te bedenken wat belangrijk voor hen is.
Een consultkaart is een beknopte keuzehulp voor patiënten en artsen (op één A4), die de arts en patiënt ondersteunt tijdens het consult. Hierop staan verschillende behandelopties voor een aandoening. Per behandeling staan de belangrijkste vragen (van patiënten) en antwoorden in een schema. De antwoorden zijn gebaseerd op medisch-wetenschappelijke richtlijnen en andere wetenschappelijke literatuur.
Keuzenhulpen en consultkaarten zijn nuttig wanneer er meerdere behandelingen mogelijk zijn.
‘Het gaat over mijn lichaam en ik bepaal uiteindelijk wat ik wil of niet wil. De dokter heeft de kennis maar ik ben de ervaringsdeskundige.’
(meldactie augustus 2017)
Drie keer meerwaarde
Samen beslissen heeft aantoonbaar meerwaarde voor patiënten.
- De tevredenheid van patiënten gaat omhoog, als ze hebben meebeslist over de behandeling.
- De zorg sluit beter aan bij hun leven en bij wat ze daarin belangrijk vinden.
- De patiënt besluit mee over een bepaalde behandeling. Doordat het ook zijn eigen besluit is, gáát hij voor de behandeling en volgt hij therapie-adviezen beter op.